Diversidad, biología, evolución, ecología, pesca, conservación, evolución, con especial atención a las especies presentes en Galicia.

TIBURONES DE GALICIA


Cañabota (Hexanchus griseus). Camariñas, 2006 (Foto: Antón Parada)


Las más de 530 especies de tiburones descritas hasta hoy se distribuyen en nueve órdenes, de los cuales al menos dos no están presentes en nuestras aguas: los Pristiophoriformes (tiburones sierra) y los Heterodontiformes (suños). Sobre el orden Orectolobiformes, véase abajo.


Orden HEXANCHIFORMES


➤Familia CHLAMYDOSELACHIDAE (Tiburones anguila)

Chlamydoselachus anguineus Garman, 1884; es. Tiburón anguila; gal. Tiburón anguía; in. Frilled Shark.

Familia HEXANCHIDAE (Cañabotas, boquidulces)

Heptranchias perlo (Bonnaterre, 1788); es. Boquidulce; gal. Bocadoce; in. Sharpnose Sevengill Shark.
Hexanchus griseus (Bonnaterre, 1788); es. Cañabota; gal. Bocadoce gris; in. Bluntnose Six-gill Shark.


Orden ECHINORHINIFORMES

➤Familia ECHINORHINIDAE (Tiburones de clavos)

Echinorhinus brucus (Bonnaterre, 1788); es. Tiburón de clavos; gal. Tiburón de cravos; in. Bramble shark.


Orden SQUALIFORMES

Familia SQUALIDAE (Galludos, mielgas):

Squalus acanthias Linnaeus, 1758; es. Mielga; gal. Melga; in. Piked dogfish.
Squalus blainville (Risso, 1826); es. Galludo; gal. Galludo; in. Longnose spurdog.

Familia CENTROPHORIDAE (Quelvachos, viseras)

Centrophorus granulosus (Bloch & Schneider, 1801); es. Quelvacho; gal. Lixa de lei; ingl. Gulper Shark.
Centrophorus squamosus (Bonnaterre, 1788); es. Quelvacho negro; gal. Lixa negra; ingl. Leafscale Gulper Shark.
Deania calcea (Lowe, 1839); es. Visera; gal. Pico pato, paxariño; in. Birdbeak Dogfish.
    [Incluye Deania hystricosa (Garman, 1906) como sinonimia.]
Deania profundorum (Smith & Radcliffe, 1912); es. Visera flecha; in. Arrowhead Dogfish.

Familia ETMOPTERIDAE (Tollos, negritos, tiburones linterna)

Etmopterus princeps Collet, 1904; es. Tollo lucero raspa; in. Great Lanternshark.
Etmopterus pusillus (Lowe, 1839): es. Tollo lucero liso; gal. Gata de mar; in. Smooth Lanternshark.
Etmopterus spinax (Linnaeus, 1758); es. Negrito; gal. Gata; in. Velvet Belly.

Familia SOMNIOSIDAE (Pailonas, sapatas, dormilones)

Centroscymnus coelolepis Barbosa du Bocage & de Brito Capello, 1864; es. Pailona; gal. Foca; in. Portuguese Dogfish.
Centroselachus crepidater (Barbosa du Bocage & de Brito Capello, 1864); es. Sapata negra; in. Longnose Velvet Dogfish.
Scymnodon ringens Barbosa du Bocage & de Brito Capello, 1864; es. Bruja; gal. Tiburón bruxa; in. Knifetooth Dogfish.
Somniosus microcephalus (Bloch & Schneider, 1801); es. Tiburón de Groenlandia; in. Greenland Shark.
Somniosus rostratus (Risso, 1827); es. Dormilón; in. Little Sleeper Shark.

Familia OXYNOTIDAE (Cerdos marinos)

Oxynotus centrina (Linnaeus, 1758); es. Cerdo marino, tiburón cerdo; gal. Peixe porco; in. Angular Roughshark.
Oxynotus paradoxus Frade, 1929; es. Cerdo velero; gal. Peixe porco veleiro; in. Sailfin Roughshark.

Familia DALATIIDAE (Negras, tiburones cigarro)

Dalatias licha (Bonnaterre, 1788); es. Negra; gal. Gata torpedo; in. Kitefin Shark.


Orden SQUATINIFORMES

Familia SQUATINIDAE (Angelotes)

Squatina squatina (Linnaeus, 1758); es. Angelote; gal. Peixe anxo, xelote; in. Angelshark.


Orden LAMNIFORMES

Al menos dos de las siete familias que componen este orden no están presentes en nuestras aguas: Pseudocarchariidae (tiburones cocodrilo) y Megachasmidae (boquianchos). Sobre Odontaspididae (solrayos), véase abajo.

Familia ODONTASPIDIDAE (Solrayos)

Odontaspis ferox (Risso, 1810); es. Solrayo; in. Smalltooth Sandtiger.

Familia MITSUKURINIDAE (Tiburones duende)

Mitsukurina owstoni Jordan, 1898; es. Tiburón duende; gal. Quenlla fuciñuda; in. Goblin Shark.

Familia ALOPIIDAE (Zorros marinos)

Alopias superciliosus Lowe, 1841; es. Zorro negro; gal. Raposo ollón; in. Bigeye Thresher.
Alopias vulpinus (Bonnaterre, 1788); es. Zorro; gal. Raposo do mar; in. Thresher Shark.

Familia CETORHINIDAE (Peregrinos)

Cetorhinus maximus (Gunnerus, 1765); es. Tiburón peregrino, peregrino; gal. Momo, peixorro; in. Basking Shark.

Familia LAMNIDAE (Marrajos)

Carcharodon carcharias (Linnaeus, 1758); es. Tiburón blanco; gal. Tiburón branco; in. Great White Shark.
Isurus oxyrinchus Rafinesque, 1809; es. Marrajo; gal. Marraxo azul; in. Shortfin Mako.
Isurus paucus Guitart Manday, 1966; es. Marrajo negro, marrajo carite; gal. Marraxo azul de aletas longas; in. Longfin Mako.
Lamna nasus (Bonnaterre, 1788); es. Cailón, marrajo sardinero; gal. Marraxo, marraxo sardiñeiro; in. Porbeagle Shark.


Orden CARCHARHINIFORMES

Formado por un total de nueve familias, tres de las cuales, Proscylliidae (tollos coludos), Leptochariidae (musolas barbudas) y Hemigaleidae (comadrejas, gáleos), están ausentes de la zona.

Familia PENTANCHIDAE (Colayos, pejegatos)

Apristurus aphyodes Nakaya & Stehmann, 1998; es. Pejegato fantasma blanco; in. White Ghost Catshark. 
Apristurus melanoasper Iglésias, Nakaya & Stehmann, 2004; Pejegato narizón; in. Fleshynose Catshark.
Apristurus profundorum (Goode & Bean, 1896); es. Pejegato abisal; in. Deepwater Catshark.
Galeus atlanticus (Vaillant, 1888); es. Olayo atlántico; in. Atlantic Sawtail Catshark.
Galeus melastomus Rafinesque, 1810; es. Olayo, Bocanegra; gal. Zapata; in. Blackmouth Catshark.
Galeus murinus (Collet, 1904); es. Olayo de Islandia; in. Mouse Catshark.

Familia SCYLIORHINIDAE (Pintarrojas)

Scyliorhinus canicula (Linnaeus, 1758); es. Pintarroja; gal. Melgacho, ghaxapo; in. Smallspotted Catshark.
Scyliorhinus stellaris (Linnaeus, 1758); es. Alitán; gal. Roxa, casacú; in. Nursehound.

Familia PSEUDOTRIAKIDAE (Musolones)

Pseudotriakis microdon de Brito Capello, 1868; es. Musolón; in. False Catshark.

Familia TRIAKIDAE (Musolas)

Galeorhinus galeus (Linnaeus, 1758); es. y gal. Cazón; in. Tope Shark.
Mustelus asterias Cloquet, 1821; es. Musola pinta, Musola estrellada; gal. Cazón branco; in. Starry Smooth-hound.
Mustelus mustelus (Linnaeus, 1758); es. Musola; gal. Cazón liso; in. Smooth-hound.

Familia CARCHARHINIDAE (Jaquetones)

Prionace glauca (Linnaeus, 1758); es. Tintorera, tiburón azul; gal. Quenlla; in. Blue Shark.

Familia SPHYRNIDAE (Tiburones martillo, cornudas)

Sphyrna zygaena (Linnaeus, 1758); es. Cornuda; gal. Peixe martelo; in. Smooth Hammerhead.


___________________________________________
ESPECIES MUY DUDOSAS CITADAS COMO RARAS U OCASIONALES EN ALGUNAS PUBLICACIONES

Ginglymostoma cirratum (Bonnaterre, 1788); es. Nodriza; in. Nurse Shark. (ORECTOLOBIFORMES: Ginglymostomatidae).

Citado como ocasional solo en (14). Compagno, en (3) y (4), Ebert (6) y Guisande González et al. (8) señalan su presencia, si bien rara, en el golfo de Vizcaya, al igual que Moreno (9).

Carcharhinus plumbeus (Nardo, 1827); es. Jaquetón de Milberto; gal. Lobo; in. Sandbar Shark. (CARCHARHINIFORMES: Carcharhinidae).

Citado como especie ocasional en (14). Compagno (3, 4), Ebert (5, 6), Guisande González et al. (8) y Moreno (9) también incluyen las aguas gallegas como su zona de distribución.

_________________________

BIBLIOGRAFÍA

(1) BAÑÓN, Rafael, David Villegas-Ríos, Alberto Serrano, Gonzalo Mucientes & J. C. Arronte
(2010). Marine fishes from Galicia (NW Spain): An updated checklist. Zootaxa, 2667: 1-27.
(2) BAÑÓN, Rafael, Juan Carlos Arronte, Cristina Rodríguez-Cabello, Carmen-Gloria Piñeiro, Antonio Punzón & A. Serrano (2016). Commented checklist of marine fishes from the Galicia Bank seamount (NW Spain). Zootaxa, 4067 (3): 293-333. http://dx.doi.org/10.11646/zootaxa.4067.3.2.
(3) COMPAGNO, Leonard et al. (2005). Guía de campo de los tiburones del mundo. Omega, Barcelona.
(4) COMPAGNO, Leonard et al. (2002). Sharks of the World. Volume 2: Bullhead, Mackerel and Carpet Sharks (Heterodontiformes, Lamniformes and Orectolobiformes). FAO, Roma.

(5) EBERT, David A., Sarah Fowler, Leonard Compagno, Mark Dando (2013). Sharks of the World: A Fully Illustrated Guide. Wild Nature Press, Plymouth.
(6) EBERT, David A., Matthias F. W. Stehmann (2013). FAO Species Catalogue for Fishery Purposes: Sharks, Batoids and Chimaeras of the North Atlantic. FAO, Rome.
(7) FERNÁNDEZ DE LA CIGOÑA, Estanislao y Estanislao de Kostka Fernández de la Cigoña (2007).
Peixes dos nosos mares e ríos. Editorial AGCE, Vigo.
(8) GUISANDE GONZÁLEZ, Cástor et al. (2011). Tiburones, rayas, quimeras, lampreas y mixínidos de la costa atlántica de la Península Ibérica y Canarias. Ediciones Díaz de Santos, Madrid.
(9) MORENO, Juan (1995). Guía de los tiburones de aguas ibéricas, Atlántico Nororiental y Mediterráneo. Pirámide, Madrid.

(10) MUCIENTES, Gonzalo & Toño Maño (2018). Tiburones presentes en las aguas de Galicia: Notas sobre identificación, estatus y conservación. Investigación. Cultura, ciencia y tecnología. Números 19 y 20, vol. 10.
(11) RODRÍGUEZ-CABELLO, Cristina, Rafael Bañón, et al. (2012). Deep-water chondrichthyan species caught in the Galicia Bank (NW Atlantic). Póster presentado en el XVII del SIEBM (Simposio Ibérico de Estudios de Biología Marina).
(12) RODRÍGUEZ-CABELLO, Cristina, M. Pérez, Rafael Bañón (2014). Ocurrence of Apristurus species in the Galicia Bank Seamount (NE Atlantic). Journal of Applied Ichthyology, 1-10, doi:10.1111/jai.12480.
(13) SANJUÁN, Andrés, Alejandro de Carlos, Cristina Rodríguez Cabello, Rafael Bañón, et al. (2012). Molecular identification of the arrowhead dogfish Deania profundorum (Centrophoridae) from the northern waters of the Iberian peninsula. Marine Biology Research, 8:9, pp 901-905.
(14) RODRÍGUEZ VILLANUEVA, Xosé Luis
et al. (1992). Peixes do mar de Galicia (I). Lampreas, raias e tiburóns. Edicións Xeráis de Galicia, Vigo.
(15) SOLÓRZANO, Manuel R. et al. (1983). Guía dos peixes de Galicia. Editorial Galaxia, Vigo.
(16) SOLÓRZANO, Manuel R. et al. (1988). Inventario dos peixes do litoral galego (Pisces: Cyclostomata, Chondrichthyes, Osteichthyes). Cadernos da Área de Ciencias Biolóxicas (Inventarios). Seminario de Estudos Galegos, Vol IV. Edicións do Castro, O Castro-Sada.



8 comentarios:

  1. Todas estas especies habitan en aguas gallegas?.

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Todas estas especies están de alguna forma registradas en Galicia. Bien es cierto que algunos de estos registros son bastante dudosos, como el caso del tiburón blanco, pero mientras no se demuestre, ahí deben quedar.

      Eliminar
    2. Y del tiburón de Groenlandia?, algo parecido?.

      Eliminar
    3. No. Del tiburón de Groenlandia sí hay registros. Puedes comprobarlo tú mismo pinchando en su nombre, que te lleva a este artículo:
      https://tiburonesengalicia.blogspot.com.es/2014/11/tiburon-de-groenlandia-somniosus.html

      Eliminar
  2. El tiempo te quito la razón...si hay blancos en Galicia

    ResponderEliminar
  3. Haciendo paddle en Rianxo pude ver cuatro tiburones pequeños a finales de agosto ;)

    ResponderEliminar
    Respuestas
    1. Recuerdas el día, la hora y qué talla tendrían? Entiendo que eran pequeñas tintoreras, no? Un saludo. (Y si tienes alguna foto sería interesante que nos la enviaras).

      Eliminar